1. Ζεσταίνουμε νερό σε μια κατσαρόλα, ρίχνουμε το αλάτι και τις κομμένες πατάτες και βράζουμε για 15’, μέχρι να μαλακώσουν οι πατάτες.
2. Σε ένα τηγάνι ρίχνουμε 20g βούτυρο και τα κομμένα κρεμμύδια, ανάβουμε χαμηλή φωτιά και ανακατεύουμε συχνά για 30’, μέχρι να μαλακώσουν τα κρεμμύδια.
3. Προσθέτουμε εάν θέλουμε 1 κουτ. γλυκού αλάτι και ζάχαρη.
4. Λίγο πριν το τέλος, κόβουμε την πανσέτα σε κύβους 0,5εκ και τη σοτάρουμε κι αυτή μαζί με τα κρεμμύδια.
5. Ένα λεπτό πριν αποσύρουμε από τη φωτιά, προσθέτουμε την κοπανιστή και το φασκόμηλο, και ανακατεύουμε καλά.
6. Σουρώνουμε καλά τις βρασμένες πατάτες, τις μεταφέρουμε σε ένα μπολ, προσθέτουμε το γάλα και το υπόλοιπο βούτυρο και ανακατεύουμε απαλά με το ειδικό εργαλείο για πουρέ (ή ένα μεγάλο πιρούνι) μέχρι να γίνει λείο το μίγμα.
7. Δοκιμάζουμε τον πουρέ και προσθέτουμε προαιρετικά λίγο αλατοπίπερο, προσέχοντας να μην γίνει πολύ αλμυρός.
8. Βουτυρώνουμε ένα στρογγυλό ταψάκι (πορσελάνινο ή πήλινο με διάμετρο 28 εκ), περιχύνουμε τον μισό πουρέ και ισιώνουμε με ένα κουτάλι.
9. Απλώνουμε από πάνω τη γέμιση και περιχύνουμε από πάνω τον υπόλοιπο πουρέ.
10. Κάνουμε σχηματάκια με ένα πιρούνι, πασπαλίζουμε με τη γραβιέρα και ψήνουμε για 30’ λεπτά σε προθερμασμένο φούρνο στους 180οC στον αέρα, μέχρι να πάρει χρώμα από πάνω.
11. Αφήνουμε να κρυώσει και σερβίρουμε σε κομμάτια, μαζί με σαλάτα!